© Aksaray Meydan 2020

Vergi ve Muhasebede güncel özellikler anlatıldı

GÜNDEM

Aksaray SMMMO Yönetim kurulu Başkanı Abdurrahman Özkan tarafından düzenlenen proğrama SMMM/KGK Sorumlu Baş Denetçi Mesut Erhan Cihan’ın katılımı ile gerçekleşti.

Aksaray SMMMO Başkanı Özkan, Aksaray’da Serbest meslek kazançlarının, Oto galericiler ve Ret a Carların kazançlarında değişiklerin olduğunu açıkladı.

Konuşmacı SMMM/KGK Sorumlu Baş Denetçi Mesut Erhan Cihan şu konulara değerek katılımcılara önemli bilgiler verdi.

Mesut Erhan Cihan;

Binek Otomobil Gider Kısıtlamasında Faaliyet Konusu Nedir ?
a) Taksicilik, Sürücü Kursu ve Otomobil Kiralama Faaliyeti:
Taksicilik, sürücü kursu veya otomobil kiralama faaliyetleriyle iştigal edenlerin bu faaliyette kullanmış olduğu binek otomobillerine ait tamir, bakım, yakıt ve benzeri cari giderlerin tamamı kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilir (04.07.2022 tarihli ve 62030549 – 125 [10 – 2020/49] – 759777 sayılı özelge).
b) Sıfır Otomobil Ticareti ile İştigal Edenler:      Sıfır otomobil ticareti ile iştigal edenlerin deneme ve test sürüşü amaçlı kullanmakta olduğu işletmeye ait binek otoların giderlerinin en fazla %70’lik kısmı gider olarak dikkate alınabilir (13.06.2022 tarihli ve 61504625-120-40276 Sayılı Özelge).
c) İkinci El Otomobil Alım Satım (Oto Galericiler) Faaliyetinde Bulunanlar:           İkinci el otomobil alım satımı faaliyetinde bulunanların faaliyeti, kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli Şekillerde işletilmesi olmadığından satışa konu edilmek üzere "153-Ticari Mallar" hesabında izlenen ve işte kullanılan binek otomobillere ait giderlerin en fazla %70'lik kısmı gider olarak indirilebilir (23.12.2021 tarihli ve38418978-120[40-2020/9-i]-451 502 sayılı özelge).

KDV İNDİRİMİ, GİDER ve AMORTİSMAN KISITLAMASINA TABİ OLMAYAN TAŞITLAR NELERDİR ?

Firmanın faaliyetleriyle ilgili işlerde kullanılmak üzere :

Traktörler, Bisikletler, Motosikletler, Motorlu kara taşıtları (Örneğin Nissan Navara,  Volkswagen Amarok, Ford Ranger vb.)  GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) 87.04 da yer alan araçların alımında ödenen KDV binek otomobil sayılmadığından söz edilen taşıtların alımına ilişkin

KDV’yi indirim konusu yapabilirsiniz.

Bu araçların sigorta, yakıt, tamir-bakım ve onarım, Amortisman giderleri de kanunen Kabul edilen giderdir.

Ancak bu araçların ikinci el satışında KDV oranı %1 değil, %18 olarak uygulanacaktır.

BİNEK OTOMOBİL GİDER KISITLAMASI DURUMU:

Adat faizi hesaplaması:
 a) Optimal(En uygun) Kasa Tutarı Belirleme Amacı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Amaç kasadaki günlük bulunması mecburi para tutarını bulmak olduğu için alacak tutarı da yapılan fiili kasa çıkışını gösterir. Ama hem borç hem de alacak tutarlarını ayrı ayrı işlem gören güne bölmek sonucunda her iki bölüm tutarlarını karşılaştırıp en küçüğünü optimal günlük kasa tutarı bulmak vergi incelemelerinde eleştiriyi tabi olunamayacaktır.

b)Adat hesaplamasında hangi faiz oranı dikkate alınmalıyız ?

Yargı : Adat faiz hesaplamasında Merkez Bankasının avans faiz oranın değil, reeskont faiz oranın dikkate alınması gerekir’’ (Danıştay 4. Daire K:2022/227)

Vdk : Vergi incelemelerde eleştiri görmemek adına uygulamalarda İç emsal yoksa Merkez Bankası tarafından ilan edilen bankalarca açılan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranının dikkate alınmasında yarar vardır.

MÜKTEZA (ÖZELGE),SİRKÜLER, GÖRÜŞLER NASIL BİR KORUMA SAĞLAR?

Mükellefler, açık olmayan veya tereddüt ettikleri hususlar ile alakalı vergi idaresinden izahat talep edebilmektedirler. Vergi idaresi mükelleflerin izahat taleplerine özelge, sirküler ve özelge niteliğinde olmayan görüş ile yazılı cevap verilebilmektedir.

Verilen izahatta bir yanlışlık bulunması durumunda;

KONUT, ARSA, ARAZİ VE İŞ YERİ TESLİMLERİNDE UYGULANACAK KDV ORANLARI:

01.04.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere konut teslimlerinde KDV oranı aşağıdaki gibi olmuştur:

a-16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında (KENTSEL DÖNÜŞÜM)   rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların bulunduğu yerlerde dönüşüm projeleri çerçevesinde yapılan konutların net alanının 150 m2’ye kadar olan kısmı için KDV oranı %1 olarak uygulanacaktır. Aşan kısım için ise; %18 KDV oranı uygulanacaktır. 

 b- Belediyeler, il özel idareleri, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve bunların %51 veya daha fazla hissesine ya da yönetiminde oy hakkına sahip oldukları işletmeler tarafından konut yapılmak üzere projelendirilmiş arsaların (sosyal tesisler için ayrılan bölümler dahil) net alanının 150 m2’ye kadar olan kısmı için KDV oranı  %1 olarak uygulanacaktır. Aşan kısım için ise;  %18 KDV oranı uygulanacaktır.

Örneğin : Net alan 160 m2 olan konut 2 milyon TL’ye satılırsa, Fatura KDV aşağıdaki şekilde hesaplanacak:

Bu örnekte görüleceği üzere eski sisteme göre hesaplanan KDV (2 milyon x %18=)360 bin TL iken, yeni sistemde KDV tutarı 172 bin 500 TL çıkıyor. Eskiden 150 m2’yi geçmemek için inşaatçılar projelerini değiştirmek, hatta bazen risk almak durumunda kalıyorlardı. Bu da dava sayısını artıyordu. Artık bunlara gerek kalmayacak.

d-Arsa ve Arazilerde KDV Oranı Kaç ?

Arsa KDV oranı, yapılacak teslimlerde 01.04.2022 tarihi itibariyle %8 dir.

HAP NOT: Ticari olarak arsa alım satımı yapan yetki belgeli mükellefler tıpkı yetkili oto galericiler de olduğu gibi

KDV mükellefi olmayandan alınır ise (şahıs) :  özel matrah üzerinden % 8,

KDV mükellefi olandan alınır ise : satış bedeli üzerinden  % 8 kdv oranı uygulanır.

e- İş yeri teslimlerin metrekaresi ne olursa olsun eskiden olduğu gibi %18 oranında KDV hesaplanır.

Genç girişimcilerde kazanç istisnasından dolayı alınan Bağ-Kur desteği nerede izlenmesi gereklidir?

Genç girişimcilerde kazanç istisnasından dolayı alınan bağ-kur destek tutarlarının ticari kazancın tespitinde gelir olarak dikkate alınması ve söz konusu tutarların 602-Diğer Gelirler hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Boş Damga Vergisi Beyanı ve aylık dilekçe verilmek zorunlu mu?

43 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliğinde sürekli damga vergisi mükellefiyeti olan veya ihtiyarilik kapsamında olup sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükelleflerin, kanuni süresi içerisinde beyan etmeleri gereken damga vergisinin bulunmaması halinde damga vergisi beyannamesi vermelerine gerek bulunmadığı, ancak keyfiyetin bir yazı ile vergi dairesine bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak 46 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile keyfiyetin yazı ile vergi dairesine bildirilmesi zorunluluğu kaldırılmıştır.

Eşe ödenen ücretler gider yazılabilir mi?

Ticari Kazançta (Gelir Vergisi): Teşebbüs sahibinin eşine hizmet akdine dayalı olarak yapılan ücret ödemelerinin ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebilmesi mümkün değildir. Ayrıca bu kapsamda yapılan ücret ödemeleri üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesi kapsamında tevkifat yapılacaktır. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı-23.02.2012-B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK40-704)

Kurum Kazancında: Ortaklara veya bunların eşlerine ödenen ücretler emsallere uygun olması şartıyla kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı-28.03.2011-B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK61-208)

Gider pusulası kaç gün içerisinde tanzim edilmelidir?

Mükellefler, fatura ve benzeri belge temin edemedikleri -tescile tabi araç ve taşınmaz alımı dahil-  finans kurumlarından bedelini ödemedikleri tüm alım ve hizmetler için 7 gün içerisinde gider pusulası düzenlemelidir. Aksi durum da özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. (VUK 234.Mad)

Gider pusulasında eski ve yeni uygulamalar nelerdir?

1-Eski uygulamada şirket tüm alımları için gider pusulası düzenlemeli ve yaptığı stopajı bu pusula üzerinde göstermelidir. Yeni uygulamada, ödemelerin banka aracılığıyla yapılması durumunda düzenlenen dekont, gider pusulası yerine geçecektir.

2-Oto galericiler otomobil alımlarını vergi mükellefi olmayanlardan yapmaktadır. Eski uygulamada şirket yaptığı her bir alım için gider pusulası düzenleyip muhatabına imzalatmalıdır. Yeni uygulamada, vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan taşıt için Noter satış sözleşmesi ve ödemenin bankadan yapılması yeterlidir. Ayrıca arsa sahiplerinin tapu işlemleri ve ödemenin bankadan yapılması yeterlidir. Bunlar için Gider pusulası düzenlenmeyecektir. 

Akaryakıt İstasyonlarından Ödeme Kaydedici Cihaz Fişi İle Yapılan Alımların Ba-Bs Formları İle Bildirilip-Bildirilmeyeceği

Gelir İdaresi Başkanlığınca Yapılan Açıklamaya Göre: Diğer taraftan, bir kişi veya kuruma yapılan akaryakıt satışlarında ÖKC fişlerinin faturaya dönüştürülmemesi durumunda ise bu belgelerde (ÖKC fişlerinde) mükellefe ait adı, soyadı, unvanı ve T.C. Kimlik numarası/Vergi kimlik numarası bilgileri yer almadığından belirlenen haddin aşılıp aşılmadığının tespitinin de mümkün olmadığı, bu nedenle söz konusu satışlara ait belgelerin Form Bs ile bildirilemeyeceği, Öte yandan, akaryakıt istasyonlarından ÖKC fişleri ile yapılan alımların aylık KDV hariç 5.000 TL’yi aşması halinde Form Ba ile bildirileceği belirtilmiştir.

10.11.2003 tarihinde tescil edilerek kurulan Ltd. Şti.  01.12.2015 tarihinde nevi değişikliği yaparak anonim şirkete dönüşmüş , 10.05.2017 tarih ve 2017/2 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile sahip olunan tüm hisseler için hisse senedi bastırılmış, bahse konu hisse senetlerinin satışa konu edilmesi durumunda söz konusu hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak limited şirketin kuruluş tarihi olan 10.11.2003 tarihinin mi, nevi değişikliğinin gerçekleştiği 01.12.2015 tarihinin mi, yoksa hisse senetlerinin bastırıldığı 10.05.2017 tarihi mi dikkate alınacaktır ?

Ortağı bulunduğunuz limited şirkete ait ortaklık hakkınız, anonim şirkete dönüşmesinden sonraki bir tarihte (10.05.2017 tarihinde) hisse senedi çıkarılmak suretiyle hisse senedine bağlanmış olduğundan, sahip olduğunuz hisse senetlerinin satışının değer artış kazancı kapsamı dışında değerlendirilmesinin tespitinde, iktisap tarihi olarak şirket hisse senetleri üzerinde tasarruf hakkına sahip olduğunuz (hisse senetlerinin bastırıldığı) 10.05.2017 tarihinin esas alınması gerekmektedir.

 4.02.2018 tarih ve  62030549-120[Mük.80-2017/386]-154561 sayılı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Özelgesi

GVK 80/1 fıkraya göre ivazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar değer artış kazancından istisna tutulmuştur. Hisse Senetlerinin şekil şartı nedir ? Hisse Senetleri Yönetim kurulu kararıyla bilgisayardan renkli yazıcı çıktısı olarak alınması istisna şartlarına göre uygun belgemidir ?

6102 sayılı  TTK MADDE 487 göre  

Pay senetlerinde ;

 a-Şekil Şartları  :

-şirketin unvanını,

-sermaye tutarını,

-kuruluş tarihini,

-bu tarihteki sermaye tutarını,

-çıkarılan pay senedinin tertibini,

-bunun tescili tarihini,

-senedin türünü ve itibarî değerini,

-kaç payı içerdiğini belirtmesi ve

-şirket adına imza etmeye yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imza edilmiş olması şarttır.

ayrıca;

Nama yazılı pay senetlerinde :

-sahiplerinin adı ve soyadını veya ticaret unvanını,

-yerleşim yerini,

-pay senedi bedelinin ödenmiş olan miktarını da açıklaması gerekir.  Bu senetler şirketin pay defterine ayrıca kayıt edilir.

b-Güvenlik Önlemleri :

Kapalı şirketlerde baskı şeklinde imzanın delikli olması (baskı şeklinde imza olacak ve  imzanın da delikli olması ) veya sahtekârlığı engelleyici  diğer güvenlik önlemlerinin   (örneğin Filigran (‘’Watermark’’), Şirkete Özel Gizli Filigran özel bir şifre) uygulanması şarttır.

Banka giderlerinin muhasebe kaydı nasıl olacak?

A- Borçlanmadan kaynaklanan: Faiz, kur farkı, komisyon vb. giderler ‘’ 780 Finansman Gideri’’ hesabı’ na ,        

B-Borçlanmadan kaynaklanmayan: Kredi Kartı Komisyonu gideri ‘’ 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri’’ hesabına, 

‘‘770 Genel Yönetim  Gideri’’ hesabına : ‘’Havale, eft, işletim ücreti, teminat mektubu komisyonu, düşük ciro ücreti , çek aktive ücreti, çek bedeli , çek değerli kağıtlar vergisi , çek takas masrafı ,bsmv ,gider vergisi'' gibi giderler kaydedilmesi gerekir.  

Oto galericiler, yetkili bayiler ve araç kiralama firmaları ile ticari faaliyet kapsamında ikinci el otomobil ve arazi taşıtı satışı ticaretiyle iştigal edenler, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanmasını veya satışını, ilk tescil tarihinden itibaren 6 ay ve 6 bin kilometre geçmedikçe 1 Temmuz 2023 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak satış ve pazarlamasını yapamayacak. Bakanlık, bu tarihi 6 aya kadar uzatmaya yetkili olacak.

İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler adına bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği 16.08.2022 tarihinden önce hali hazırda kendi adlarına tescil edilen otomobil ve arazi taşıtlarının  satışının 15 Eylül 2022 tarihine kadar gerçekleşmemesi halinde, bu taşıtların pazarlaması ve satışı da ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre geçmediği sürece yapılamayacak.

Düzenlemede Ticari faaliyet kapsamında araç satanlara yönelik kısıtlama geldi. Nihai tüketiciler tarafından yapılan ikinci el motorlu kara taşıtı satışları 3 araca kadar ay ve kilometre sınırı bu düzenlemenin kapsamı dışında olacaktır.

Ancak, nihai tüketiciler tarafından bir takvim yılı içinde yapılan üçten fazla otomobil ve arazi taşıtı satışları da ticari faaliyet kapsamında değerlendirilebileceğinden o zaman nihai tüketiciler tarafından ikinci el otomobil ve arazi taşıtı satışı ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre kısıtlaması kapsamında olabilecektir.

Düzenleme de yalnızca otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanması ve satışı kısıtlanıyor. Kamyon, otobüs, kamyonet vb. (yani GTİP 87.03 dışında ise) taşıt türleri kapsam dışı.

Düzenlemede, aracını galericiye üzerinden satmak isteyenleri de kapsamakta. Yani aracınızı galeriye bırakırsanız, yaş ve kilometre sınırına bakılacak.

Düzenlemeye göre, İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler tarafından kendileri üzerine alınan taşıtların yanı sıra, herhangi bir üçüncü kişi üzerine tescil ettirilen taşıtların ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler aracılığıyla pazarlanması veya satışı da bu kısıtlama kapsamında değerlendirilecek. Örneğin, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal edenler tarafından verilen ilanlar da pazarlama faaliyeti kapsamında değerlendirileceğinden denetime tabi olacaktır.

2- Mesleki Sorumluluk Sigorta Primlerinin Mesleki Kazancın Tespitinde İndirim Konusu Yapılıp Yapılamayacağı ve Yapılacaksa Hangi Dönemde İndirim Konusu Yapılacağı

Bu hüküm ve açıklamalara göre, meslek mensupları tarafından, mesleki faaliyetlerini ifa ederken meydana gelen zarar, ziyan ve tazminatların karşılanması amacıyla yaptırılan mesleki sorumluluk sigortalarına ilişkin ödemelerin, mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesine yönelik bir gider olarak kabul edilmesi ve serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, mesleki faaliyetlerinizi ifa ederken meydana gelen zarar, ziyan ve tazminatların karşılanması amacıyla yaptırılan mesleki sorumluluk sigortasına yönelik ilgili sigorta poliçe bedellerinin, ödemenin yapıldığı dönemde vergiye tabi kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Aydın Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü’nce verilen 14.06.2022 tarih ve E-79690095-120[9-2022-120-51]-62547 sayılı müktezası

8- Noter tasdik ücreti hangi dönemde gider yazılabilir?

Vergi Usul Kanununun ilgili hükmü gereği 2019 hesap dönemine ilişkin 2018 yılının son ayında tasdik ettirdiğiniz defterleriniz için notere ödenmesi gereken tutarların, mahiyet ve tutar itibarıyla kesinleştiği 2018 hesap dönemi kurum kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü’nce 05.07.2022 tarih ve 62030549-120[40-2018/1234]-762426 sayılı müktezası

9. Mesleki faaliyet kapsamında yapılan hatalar sonucu müşterilere kesilen ve serbest meslek erbabı tarafından ödenen cezaların gider kabul edilmemesi

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Mesleki Giderler” başlıklı 68. maddesinin birinci fıkrasında;  “Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:

10. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun,     ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.

Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan

tazminatlar gider olarak indirilemez.” hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, ödenen tazminatın gider yazılabilmesi için mesleki faaliyetle ilgili olması ve sözleşmeye, ilama ve kanun emrine bağlı bulunması şarttır. Mesleki faaliyetle ilgili olmayan ve mesleki faaliyetle ilgili olsa dahi serbest meslek erbabının şahsi kusuru nedeniyle ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar ise mesleki kazancın tespitinde gider olarak yazılamayacaktır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, serbest meslek erbaplarının çalışanlarının hatası sonucu müşterileri adına kesilen ve serbest meslek erbaplarınca ödenen cezaların Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesi kapsamında mesleki kazancınızın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.”

Mükellefiyet başlamadan önce meslek kuruluşlarına yapılan ödemelerin kazancın tespitinde indirim olarak dikkate alınmayacağı:

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olarak serbest meslek faaliyetine başlamak amacıyla  Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğine  kimlik ücreti, ruhsat ücreti ve sirküler rapor ücreti adı altında yapılan ödemelerin Gelir  Vergisi Kanununun 68 inci maddesinin 1 inci bendine göre, Ankara Serbest Muhasebeci  Mali Müşavirler Odasına yıllık aidat ve giriş aidatı olarak yaptığınız ödemelerin ise Gelir  Vergisi Kanununun 68 inci maddesinin 8 numaralı bendine göre serbest meslek kazancının  tespitinde indirim olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan, ödemelere ilişkin makbuzda yer alan TURMOB'a eğitim fonu, kampüs  inşaat fonu, sosyal yardımlaşma ve dayanışma fonu adı altında yaptığınız ödemeler ise  Gelir Vergisi Kanununun 68 inci maddesinde sayılan giderler arasında yer almadığından,  söz konusu ödemelerin indirim olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.

Serbest meslek kazancında Aralık ayına ait faturaların ertesi yılın Ocak ayında ödenmesi halinde indirim konusu yapılacağı dönem

Serbest meslek erbaplarının Aralık ayına ait elektrik, su, doğalgaz, kırtasiye vb. masraflar  için gider faturalarını serbest meslek defterine fatura tarihine mi ödeme tarihine göre mi  gider yazmanız gerektiği, Aralık tarihli elektrik, su, doğalgaz faturalarının Ocak ayında  ödenmesi halinde hangi dönemin kayıtlarına intikal ettirileceği ve KDV'nin indirim konusu  yapılıp yapılamayacağına ilişkin bir muktezada özetle;

“Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre serbest meslek kazançlarında geçerli olan "tahsil  esası” kuralının hem gelirler hem de giderler yönünden geçerli olduğundan, yıl içerisinde  mal ve hizmet alım bedelleri ödemenin yapıldığı yılda serbest meslek kazancınızın  tespitinde gider olarak dikkate alınacağı buna bağlı olarak bir önceki yılın Aralık ayında  tüketilen elektrik, su, doğalgaz bedellerine ait faturaların takip eden yılın Ocak ayında  düzenlenmiş olması halinde ise bu faturalardaki katma değer vergisinin söz konusu  belgelerin defterlere kaydedildiği Ocak vergilendirme döneminde indirim konusu  yapılabileceği” şeklinde görüş bildirmiştir.

Bağ-Kur primlerinin serbest meslek kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınıp alınmayacağı ve söz konusu ödemelerin dönem sonucunun zarar olması halinde zararı artıracak şekilde hesaplara intikal edilip edilemeyeceği

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 110 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, Bağ-Kur  Kanunu kapsamına giren serbest meslek erbabının, Gelir Vergisi Kanununun 68/8’inci  maddesi hükmüne dayanarak hasılatlarından emekli aidatı veya sosyal sigorta primi  indirmemiş olmaları şartıyla, anılan Kanun gereğince ödedikleri Bağ-Kur giriş keseneği ve  primlerini gider yazmaları gerekmekte ise de, diledikleri takdirde serbest meslek erbaplarının  Bağ-Kur giriş keseneği ve primlerini serbest meslek kazançları ile ilgili olarak verecekleri  yıllık beyannamelerinde gösterdikleri gelirden indirmelerinin uygun bulunduğu açıklanmıştır.  Buna göre; sosyal güvenlik (Bağ-Kur) primleri, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olduğunun tevsik edilmesi kaydıyla hangi yıla ait olduğuna bakılmaksızın fiilen ödendiği yılda gider ya da indirim konusu yapılacaktır.

Öte yandan, söz konusu primlerin serbest meslek kazanç defterine gider yazılmayıp,  beyanname üzerinde indirimin tercih edildiği durumda beyan edilen mesleki kazancın yetersiz olması veya dönem sonucunun zarar olması halinde müteakip yıllarda devreden geçmiş yıl zararı olarak indirilmesi mümkün değildir.

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 08.06.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2011-GVK-65-2-371 sayılı özelgesi.

Yeniden Değerlemenin ne gibi faydaları olacak?

Amortisman İmkanı : Yeni değerler üzerinden amortisman ayrılmasına imkan tanındığından daha yüksek tutarda amortisman gideri ayrılarak gelecekte daha az vergi ödenmesi, dolayısıyla bir vergi kalkanı (tax shield) oluşturulması mümkün olacaktır.

Satış karını azaltma : Yeniden değerlenmiş varlıkların satışında, değer artış fonuna aktarılan tutar satış karına eklenmeyeceğinden, daha düşük bir satış karı tutarı üzerinden vergi ödenecektir.

Finasman gideri kısıtlaması : Değer artışı öz-kaynak altında raporlanacağından örtülü sermaye ve finansman gider kısıtlaması hesaplamalarında “yabancı kaynak/özkaynak” rasyosuna olumlu etkilenecek ve kanunen kabul edilmeyen giderlere atılan finansman giderleri azalacaktır.

Yeniden Değerleme İşleminin Örtülü Sermaye Hesabına Katkısı: Yeniden değerleme fonu öz sermayede altında özel fon  hesabında takip edildiğinden bilançoda öz sermaye  kaleminde artışa neden olur. Bilindiği üzere KVK’nın  12.maddesine göre örtülü sermaye hesabında dönem  başındaki öz sermaye dikkate alınır. 2022 yılında yapılacak yeniden değerleme işleminin 2022 yılı örtülü sermaye hesabına etkisi olmamakla birlikte 2023 yılı için mükellef lehine sonuç doğurması muhtemeldir.

Eklenen tutar kadar Öz sermaye ve kredibilite artışı ve TTK 376 maddesinde Borca Batıklıktan kurtarır.

Eklenen tutar kadar Şirket değerinin artışı,

Kayıt dışılığın önlenmesi(Hazine için)

Kavramsal Bilgiler:

Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara ilişkin bütün giderlerin toplamını ifade etmektedir. 

Mukayyet değer, bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. İktisadi işletmelere dahil tüm gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenmektedir. Vergi Usul Kanununa göre; gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar ise gayrimaddi haklar gayrimenkuller gibi değerlenmektedir.

Değer artışı: İktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası ve yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerleri arasındaki farkı, 

İktisadi kıymet: Tanımlanan taşınmazlar ile taşınmaz mahiyetinde olmamakla birlikte 213 sayılı Kanun uyarınca amortisman yoluyla itfası gereken gayrimenkul gibi değerlenen kıymetler (gayrimenkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar, gayrimaddi haklar), demirbaşlar, sinema filmleri, şerefiyeler, araştırma-geliştirme harcamaları, özel maliyet bedelleri, aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri gibi kıymetleri)

Net bilanço aktif değeri: İktisadi kıymetin bilançonun aktifinde yazılı değerinden, pasifte yazılı amortismanının tenzili suretiyle bulunan değeri, 

Tam mükellefiyet: 193 sayılı GVK’nın 3 üncü, 4 üncü ve 5 inci maddeleri ile 5520 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uygulamasında, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde edilen kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilmeyi,

Yİ-ÜFE: Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) değerlerini, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) değerlerini ifade eder.

Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler (ATİK) İşletmede bir yıldan fazla süreyle kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan ve Vergi Usul Kanunu uyarınca amortisman mevzuuna giren iktisadi kıymetleri

Yeniden değerleme  kapsamı ?

1-VUK mükerrer 298 (Ç) fıkrasıyla, enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının oluşmadığı dönemlerde , kapsama giren mükelleflerin, amortismana tabi iktisadi kıymetlerini isteğe bağlı olarak yeniden değerlemeye tabi tutabilmelerine VERGİSİZ SÜREKLİ YENİDEN DEĞERLEME

2- VUK Geçici-32 maddesiyle de, VUK mükerrer 298 (Ç) fıkrası kapsamında sürekli yeniden değerleme uygulamasından yararlanmadan önce , kapsama giren mükelleflerin, aktifine kayıtlı bulunan yurt içi ve dışı  taşınmazlar ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerini isteğe bağlı olarak önceki hesap döneminin sonu itibarıyla  VERGİLİ TEK SEFERLİK YENİDEN DEĞERLEME yapabilirler.

Enflasyon Düzeltme Yapma Şartlarının oluşmadığı  dönemler nelerdir ?

a-VUK 298 (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan şartların oluşmadığı dönem,

MEC NOT!!  VUK’un 298/1-a maddesine göre; fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan  dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap  döneminde%     10'dan fazla olması halinde malî tablolar enflasyon düzeltmesine tâbi  tutulur

b-VUK Geçici-33 maddesinde şartların gerçekleşmediği dönem olarak değerlendirilen geçici  vergi dönemleri ve hesap dönemleri (2022 ve 2023 hesap dönemleri)

Yeniden Değerleme Uygulamasından:

 Yararlanır

Tam Mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan :

Yararlanamaz

Yeniden Değerlemeye Tabi İktisadi Kıymetler: (VUK Geçici-32)

HAP NOT!!  31.12.2021 tarihi itibarıyla bu gün yeniden

değerleme işlemi yapılacaksa bu iktisadi kıymetler hem

31.12.2021 tarihinde hem de bu gün aktifte bulunmalıdır.

Türk Medeni Kanununda taşınmazlar, esas niteliği bakımından bir yerden başka bir yere taşınması mümkün olmayan, dolayısıyla yerinde sabit olan mallar olarak tanımlanmıştır.

Türk Medeni Kanununun 704’üncü maddesinde;

Arazi,

Tapu kütüğüne ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar(üst hakkı),

Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler taşınmaz olarak sayılmıştır.

Kapsam Dışı İktisadi Kıymetler : (VUK Geçici-32)

Sat-kirala-geri al işlemine konu olanlar,

Kira sertifikası ihracına konu edilenler,

Taşınmazların alım, satım ve inşa ile devamlı olarak uğraşanların(inşaat şirketleri) bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler,  

HAP NOTLAR !!!

İşletmelerin kiralamaya konu ettikleri taşınmazlar emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir. 

“yapılmakta olan yatırımlar” hesabındaki tutarlar kapsam dışıdır.

Yeniden değerleme uygulaması emtia maliyetini artırma olanağı sağlamaz.

Tek Seferlik Yeniden Değerleme Esas Değer : (VUK Geçici-32)

Yeniden değerleme iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanların, yapılacak tarihten önceki hesap döneminin sonu itibariyle yasal kayıtlarında yer alan değerleri üzerinden yapılabilir. İktisadi kıymetlerden amortismana tabi olanlar için amortismanın herhangi bir yılda eksik ayrılması veya hiç ayrılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak değer, bu amortismanlar  tam olarak ayrılmış var sayılarak belirlenir.

Maliyet bedeline intikal ettirilen kredi faizleri ve kur farkları da yeniden değerleme kapsamına girmektedir.

VUK’un 272 (iktisadi kıymeti devamlı arttırıcı giderler gibi) ve 273. (nakliye, komisyon) maddeleri uyarınca maliyet bedeline intikal ettirilen giderler ile maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkları da yeniden değerleme kapsamına girmektedir. «ayrım yapılmadığından ihtiyari olarak maliyete dahil edilenler de değerlemeye tabidir »

Tek Seferlik Yeniden Değerleme Yapılmasında İhtiyarilik: (VUK Geçici-32)

Yeniden değerleme yapması zorunlu olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Mükellefler bilançolarında kayıtlı iktisadi kıymetlerini yeniden değerleme işlemine tabi tutmayabilirler.

Mük.298 (Ç) öncesinde yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için VUK Geçici-32 madde uygulamasından yararlanılabilir.

Mük.298 (Ç) öncesinde VUK Geçici-32 imkanından farklı zamanlarda farklı iktisadi kıymetler bakımından yararlanılabilir.

 Mük.298 (Ç) öncesinde VUK Geçici-32 imkanından her bir iktisadi kıymet için tek sefer yararlanılabilir.

Ancak Mük.298 (Ç) yapıldıktan sonra VUK Geçici-32 kapsamında hiçbir şekilde yeniden değerleme işlemi yapılamaz.

Tek Seferlik Yeniden Değerleme Oranları: (VUK Geçici-32)

A-Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş olanlar
2022 yılında düzeltme yapılacak ise Aralık 2021 için tespit edilen Yİ-  ÜFE değerinin (1.022,25), enflasyon düzeltmesine tabi tutulan bilançonun ait olduğu Aralık 2004 tarihini takip eden aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine (hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler açısından, Ocak 2005 ayı için tespit edilen Yİ-ÜFE değerine (114,83)) bölünmesi ile bulunan oran 1.002,25/114,83=(8,90222)

B-Enflasyon düzeltmesine tabi tutulmamış olanlar

 31.12.2004 tarihinden sonra iktisap edilen taşınmazlar & amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunların amortismanları için 2022 yılında düzeltme yapılacak ise Aralık 2021 için tespit edilen Yİ-  ÜFE değerinin (1.022,25), yeniden değerlemeye ilişkin taşınmazın iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran,

Örneğin; Ekim 2012’de iktisap edilen bir varlık için Aralık 2021 Yİ-ÜFE / Kasım 2012 Yİ-ÜFE = 1,022,25 / 207,54= 4,92555

C-2018-2021 Yılında geçici 31. maddeye göre değerlemeye tabi tutulmuş olanlar:

Geçici 31.Madde 1.Fıkra: 2022 yılında düzeltme yapılacak ise Aralık 2021 için tespit edilen Yİ-  ÜFE değerinin (1.022,25), 2018 yılı Mayıs ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (354,35)bölünmesi ile bulunan 1.022,25/354,35= 2,88485 oran dikkate alınmalıdır.

Geçici 31.Madde 7.Fıkra: 2022 yılında düzeltme yapılacak ise Aralık 2021 için tespit edilen Yİ-  ÜFE değerinin (1.022,25), 2021 yılı Haziran ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine (693,54)bölünmesi ile bulunan 1.022,25/693,54= 1,47395 oran dikkate alınmalıdır.

Tek Seferlik Yeniden Değerleme Beyan ve Ödeme Süresi : (VUK Geçici-32)

Beyanname Verme süresi : Değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar

Ödemelerin ise; ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.

 örnek ; Yeniden değerleme hesaplama işlemi 25 Eylül 2022 tarihinde yapılsın değerleme nedeniyle hesaplanan % 2 verginin :

İlk taksit(beyanname verme süresi) 31 Ekim 2022,

İkinci taksitinin 31 Aralık 2022,

Üçüncü taksitinin 28 Şubat 2023 tarihine kadar ödenmesi gerekmektedir.    Hesaplanan vergi peşin ya da ilk taksit ödeme süresinde tamamı ya da ikinci taksit ödeme süresi içerisinde 2. ve 3. taksitinin toplamı defaten ödenebilir.

Verginin zamanında beyan edilmemesi veya tahakkuk eden verginin süresinde ödenmemesi halinde bu düzenlemeden faydalanma hakkı kaybedilmektedir.

Kanunda peşin ödemeye ilişkin indirim öngörülmemiştir.

Ödenen vergi; gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilemeyecek olup, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde de gider olarak dikkate alınamaz KKEG dir.

Yeniden Değerleme Tutarının Hesaplanması:  (VUK Geçici 32)

Yeniden değerlemede, iktisadi kıymetin amortismanlar düşüldükten sonraki net defter değeri esas alınacak. ayrılmamış amortismanlar değer yükseltme işleminde tam olarak ayrılmış olarak kabul edilecek. (Bunun için ayrılmamış amortismanların değerlemeden önce ayrılarak tamamlanması (buradan doğan giderin kazancın tespitinde dikkate alınmaması gerekir) veya ayrılmamış amortisman ayrılmış gibi fonun hesaplanması gerekir. )

Arsa ve araziler için amortisman ayrılması mümkün olmadığından, bunların defter değerleri endekslenecek.

Yeniden Değerleme Tutarının Hesaplanması (VUK GEÇİCİ 32):

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazlara ait birikmiş amortismanlarda taşınmaza uygulanan katsayı ile yeniden değerlemeye tabi tutulacaktır.

Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve mülkiyeti devredilmiş olan taşınmazlara ait yeniden değerleme oranının belirlenmesinde iktisap tarihi olarak, kiracının kullanma hakkını aktifleştirdiği tarih esastır.

Taşınmaz ya da ATİK’in Maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkı, değer artırıcı harcamalar için bunların her birinin defter değerleri ile amortisman tutarları parçalı olarak ayrı ayrı ekselasyona  tabi tutularak yeniden değerleme yapılacaktır . Taşınmazın yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır. Aynı yaklaşımla amortisman tutarı da bulunacaktır..

Yeniden değerlemeye tabi tutulan kıymetlerde amortisman uygulaması ve kıymetlerin satışı: (VUK. Geçici 32)

Mükellefler yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazları (boş arsa ve araziler hariç) & amortismana tabi iktisadi kıymetleri için amortismanı, yeniden değerleme sonrasında bulunan değerler üzerinden ayırmaya devam ederler. Buna göre, yeniden değerlemeye tabi tutulmuş ve üzerinden amortisman ayrılan taşınmazlar & amortismana tabi iktisadi kıymetler için 2022 ve ilerleyen yıllarda, yeniden değerlenen tutarlar üzerinden amortisman ayrılmalıdır

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların & amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde satış kazancı yeniden değerlenmiş tutarlar üzerinden hesaplanmalıdır. Bir başka ifadeyle, ilgili taşınmazların & amortismana tabi iktisadi kıymetlerin değerine ilave edilen yeniden değerleme farkları, maliyet olarak dikkate alınacaktır. Şayet, Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesinde belirtilen % 50’lik taşınmaz satışı istisnasına ilişkin koşullar sağlanıyorsa, istisna kazanç tespit edilirken de, yeniden değerleme farklarının maliyet olarak dikkate alınacağı tabiidir.

MEC Notlar: (VUK Geçici 32 )

193 sayılı Kanunun 81inci maddesinde sayılan devir ve tür değiştirme halleri ile 5520 sayılı Kanuna göre yapılan devir ve bölünme hallerinde, fon hesabında yer alan tutarlar işletmeden çekilmiş veya başka bir hesaba nakledilmiş sayılmaz.

Yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların satılması veya herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, satış kazancına dâhil edilmez. Bu durumda fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam eder.

Bulunan değer artışı, varlıkların her birine isabet eden kısmı ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına aktarılmalıdır.

Değer Artış tutarının sermayeye ilavesi mümkündür.(Sermayeye ilave edilen tutar kar  dağıtımı sayılmaz)

Fonun sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur. Şirketin tasfiyesi halinde de bu kapsamda işlem tesis edilir.

Sürekli Yeniden Değerleme Uygulaması: (Mükerrer 298/Ç. fıkra)

Vergi Usul Kanunu Mükerrer 298 / Ç fıkra kapsamında şartları sağlayan mükelleflere bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini 01.01.2022 itibariyle sürekli olarak değerleme olanağı getirilmiştir.

01.01.2022 tarihinden itibaren enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği dönem sonları itibari ile aktife kayıtlı bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetler bakımından yararlanabilir.

Kanunun Geçici-33 maddesi uyarınca şartların gerçekleşmemiş sayıldığı 2022 ve 2023 yılsonu hesap dönemlerinde veya geçici vergi dönem sonunda yeniden değerleme yapılabilir.

Sürekli yeniden değerleme kapsam dışı iktisadi kıymetler (Mükerrer 298/Ç. fıkra)

Sat-Kirala-Geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen  iktisadi kıymetler ile İktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile  devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktifinde kayıtlı bulunan  emtia niteliğindeki kıymetler hangi hesapta izlendiğine  bakılmaksızın Mük. 298 (Ç) den yararlanamaz.

Kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler, emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Sürekli yeniden değerleme kapsam dışı iktisadi kıymetler (Mükerrer 298/Ç. fıkra)

İktisadi kıymetlerin maliyet bedeline eklenmiş (iktisadi kıymetlerin aktifleştirildiği hesap dönemine ilişkin olanlar hariç) kur farkları ve kredi faizleri ile bunlara isabet eden amortismanlar değerleme kapsamına girmediğinden faiz ve kur faklarına isabet eden amortismanlar tenzil edilmek sureti ile tespit edilir.

VUK Geçici-31 ve 32. Maddeleri kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulan ATİK ler ve bunların amortismanları aynı kanunun Mük.298 (Ç) kapsamında yeniden değerlemeye esas değerin tespitinde; VUK Geçici-31 ve 32. Maddelerine göre hesaplanan değerleme öncesi ve sonrası arasındaki farkların VUK 298 (ç) yeniden değerleme kapsamında olmadığından belirtilen kur farkları ve kredi faizleri ile amortismanlarına isabet eden kısmı da dikkate alınmaz.

Sürekli yeniden değerleme uygulamasında ihtiyarilik (Mükerrer 298/Ç. fıkra)

Mük.298 (Ç) zorunlu olmayıp mükelleflerin tercihine bırakılmıştır.

İktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için (Ç) maddesinden yararlanabilirler.

VUK 298 (Ç) MEC Notlar:

ATİK lerin satış, devir, işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle  elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve bilançonun  pasifinde özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen  amortismanlar gibi muameleye tabi tutulur.

Mük.298 (A) ve Geçici 33 maddesi uyarınca enflasyon yapma  zorunluluğu bulunduğu dönemlerde (Ç) fıkrası kapsamında yeniden  değerleme yapılamaz.

Herhangi bir dönemde değerleme oranının düşük uygulanması  durumunda geçmiş döneme ilişkin yeniden değerleme yapılamaz.

Aynı hesap dönemi içinde geçici vergi dönemlerinin hiçbirinde yada  herhangi bir veya daha fazla geçici vergi dönemlerinde yeniden  değerleme yapılmaması, sonraki geçici vergi dönemlerinde veya  ilgili hesap dönemi sonunda yeniden değerleme yapılmasına engel  teşkil etmez.

Ayrıca geçici vergi dönemlerinde yapılan tercih yıllık uygulamayı bağlamamaktadır. Örneğin 2022 yılı geçici vergi dönemleri itibariyle yeniden değerleme yapan mükellef isterse 2022 hesap dönemi sonunda yeniden değerleme yapmayabilir.

Mük.298 (Ç) herhangi bir hesap döneminde yapmaması sonraki dönemlere ilişkin yeniden değerleme yapılmasına engel teşkil etmez.

Amortismana Tabi Olup Faydalı Ömür Süresini Tamamlayan İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerleme Uygulaması

Söz konusu iktisadi kıymetler için yeniden değerleme yapılabilir. Yeniden değerleme daha önceki yıllarda ayrılmamış amortismanlara ilişkin olarak amortisman ayrılması/gider kaydedilmesine imkanı sağlamaz.

Ayrıca hem iktisadi kıymet hem de amortismanı değerlemeye tabi tutulacağından bu kıymetler için yeniden değerleme yapmak aktifte bir artış ya da azalışa sebep olmayacağı gibi ilave vergi yükü de getirmez.

Yeniden Değerleme Hesaplama Sonucu Oluşacak Fon Hesabı:

Hesaplanan değer artışının yeniden değerlemeye tabi tutulan taşınmazların her birine isabet eden tutarları, ayrıntılı olarak gösterilecek alt hesap şekilde bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına :

 “522 Maddi duran varlık yeniden değerleme artışları” alınacak. 

   522.01  Geçici 32 madde MDYDAF.

   522.01.01 38 MEC 50 Plaka binek oto

Geçici 32 maddeye göre hesaplanan fon, taşınmaz ya da atik’in satılması durumunda kazancın tespitinde dikkate alınmayacak, satış tutarına eklenmeyecek.

Mükerrer 298 maddeye göre hesaplanan fon, taşınmaz ya da atik’in satılması durumunda kazancın tespitinde dikkate alınacak, satış tutarına eklenecek.

Özel bir fon hesabında gösterilen değer artış tutarının, sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi durumunda, bu işlemin yapıldığı dönem kazancıyla ilişkilendirilmeksizin, gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulur. Ayrıca, anılan hesaba kaydedilen değer artış tutarının ortaklara dağıtılması halinde, ortağın hukuki statüsüne göre (örneğin gerçek kişi ortaklara dağıtılması halinde), kar dağıtımına bağlı stopaj yapılması gerekir.

Vuk’un Geçici 32 ve Mük.298/Ç Maddeleri Haricinde İktisadi Kıymetlere Değerleme Yapılabilir mi?

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 19/08/2011 Tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1358  sayılı özelgesine göre;

İşletmeye ait iktisadi kıymetlerin bilanço değerine herhangi bir şekilde yeniden  değerleme yaptırılması halinde değerleme işleminin VUK açısından değerleme işlemi  olarak kabul edilmesi mümkün değildir.

Öte yandan, şirket aktifinde yer alan iktisadi kıymetlerin değerinin Asliye Ticaret Mahkemesi veya değerleme şirketlerince vb. yeniden tespit edilmesi halinde ortaya çıkan farkların bilançonun dipnotlarında sadece bilgi amaçlı gösterilmesi mümkün bulunmaktadır. İktisadi işletmelere dahil gayrimenkullerin maliyet bedeli ile değerlenmesi esas olup, piyasa fiyatıyla değerleme yapılamayacağından, değerleme sonucu sermayeye ilavesi gereken bir fonun ortaya çıkması da söz konusu olamayacaktır

Söz konusu özelgeye aykırı işlemin sadece özel usulsüzlük cezası gerektireceği yönünde görüşler bulunsa da KVK’nın 12.maddesinde yer alan örtülü sermaye ile GVK’nın 41/9.madesinde yer alan finansman gider kısıtlaması hükümleri göz önünde bulundurulduğunda vergi ziyaına sebebiyet verilmesi oldukça muhtemeldir.

Yeniden Değerleme İşleminin Binek Taşıtlarda Gider Kısıtlamasına Etkisi:

7194 Sayılı Kanunun 13. ve 14.maddeleriyle GVK’nın 40. ve 68.maddelerine yapılan ilavelerle  binek taşıtlara ilişkin gider kısıtlaması uygulaması 1/1/2020 tarihinden itibaren başlayan  vergilendirme dönemi gelir ve kazançlarına uygulanmak üzere 7/12/2019 tarihinde yürürlüğe  girmiştir. Bu durumda;

07/12/2019 Tarihinden önce iktisap edilen binek taşıtlarda yeniden değerleme işlemi,  üzerinden amortisman ayrılacak tutarı artırmakta ve gider kısıtlamasına tabi  olunmadığından mükellef lehine avantaj sağlamaktadır. Elbette bu tespit faydalı ömrünü  tamamlamayan binek taşıtlar için geçerlidir.

07/12/2019 Tarihinden sonra iktisap edilen binek taşıtlar için üzerinden amortisman  ayrılacak tutarda kısıtlama olduğundan yeniden değerleme sonucunda oluşacak değerin  kısıtlamaya tabi değerle kıyas yapılarak mükelleflerce karar verilerek işlem tesis edilmesi  yerinde olur. Zira VUK’un Geçici 31/c maddesinde “… Taşınmazlarını bu madde  kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutan mükellefler bu kıymetlerini, yapılan yeniden  değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam  ederler” hükmünü yeniden değerleme işleminin GVK’nın gider kısıtlaması hükümlerini  ortadan kaldırdığı şeklinde yorumlanmaması gerekir.

Envanter Defterinde Gösterim :

Yeniden değerlendirilen taşınmazların envanter defterine yapılacak kayıtlarında aşağıda şekilde gösterilmelidir:

1.Sıra No

2.İktisadi Kıymetin Niteliği,

3.İktisadi Kıymet(İktisadi Kıymetin Cinsi)

4.İktisap Tarihi(Aktife Giriş Tarihi)

5.Amortisman Oranı(%)

Yeniden Değerleme Öncesi

 6.Maliyet Bedeli(Kanun tarihi ile aktife kayıtlı değeri)

 7.Birikmiş Amortisman(Kanun tarihi itibarıyla birikmiş amortisman tutarı

(ayrılmış sayılanlar dâhil edilir),

 8.Net Bilanço Aktif Değeri

Yeniden Değerleme Sonrası

 9.Maliyet Bedeli

 10.Birikmiş Amortisman

 11.Net Bilanço Aktif Değeri

2.İktisadi kıymetin niteliği:

1-Amortismana tabi olmayan gayrimenkul (boş arazi ve boş arsalar)

2-Amortismana tabi gayrimenkul (gayrimenkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatı dahil),

3-Tesis ve arazi düzenlemeleri (tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve güllüklerde incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri dahil),

4- Makinalar

5- Gemiler

6-Taşıtlar

7- Gayrimaddi iktisadi kıymetler (imtiyaz hakları, patent, formül, dizayn. örnek kalıp, teknik bilgi, format, telif hakki ve benzeri kalemler, lisans. kulanım hakkı ve izni veya devlet kurum ve kuruluşları tarafından verilen işletme hakkı gibi diğer haklar ve bunların benzerleri)

8- Demirbaşlar

9- Özel maliyet bedelleri 

10- Diğer amortismana tabi iktisadi kıymetler (şerefiye, aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri, araştırma-geliştirme harcamaları,  sinema filmleri gibi)

Geçici 32. Madde kapsamında yeniden değerleme örnek hesaplama: -1-

Örnek : Tam Mükellefiyet esasında vergilendirilen MEC A.Ş. 2019 Eylül ayında KDV hariç 2.500.000,00 TL bedelle satın aldığı faydalı ömrü 10 yıl olan makinenin 31.12.2021 itibariyle defter değeri aynı olup, söz konusu tarih itibariyle birikmiş amortisman tutarı 750.000,00 TL’dir.(Ayrılmamış veya eksik ayrılsa bile ayrılmış sayılması şartına göre  31.12.2021 tarihine kadar hesaplama yapılmak zorunda)  Normal amortisman usulüne göre amortisman ayırmıştır. Mükellef tek seferlik VUK Geçici 32. madde kapsamında yeniden değerleme yapmak istemektedir.

Geçici 32. madde kapsamında yeniden değerleme yapacak olan mükelleflerde hesaplamaya konu olan oran: Aralık Yİ-ÜFE değeri olan 1.022,25’i iktisadi kıymetin kayıtlara alındığı bir sonraki ayın  Yİ-ÜFE değerine bölerek kat sayı bulunur.

Buna göre Aralık/2021 ayı Yİ-ÜFE değerinin (1.022,25) Ekim/2019 ayı Yİ-ÜFE değerine (451,31) bölünmesi suretiyle bulunan yeniden değerleme oranı 2.26507’dir.

Geçici 32. Madde kapsamında yeniden değerleme örnek hesaplama -2-

Yapılan Yeniden Değerleme sonrasında %2 oranında değer artış üzerinden hesaplanan 44.277,45 TL (2.213.872,50x% 2) verginin izleyen ayın sonuna kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilip aynı sürede defaten tamamı veya 1. taksiti (14.759,15 TL) olarak ödenecektir. İkinci ve üçüncü taksitlerde sırasıyla, beyanı izleyen ikinci ve dördüncü aylarda ödenecektir.

Geçici 32. Madde kapsamında yeniden değerleme yaptıktan sonra mükerrer 298. madde kapsamında yeniden değerleme hesaplama:

MEC AŞ. tek seferlik Geçici 32. maddeye göre yeniden değerleme işlemini uyguladıktan sonra , 2022/3 geçici vergi döneminde Mükerrer 298. Maddenin (Ç) fıkrası kapsamında da sürekli değerleme yapmak istemesi durumunda  iktisadi kıymetin yeniden değerini aşağıdaki gibi hesap  edecektir.

Mükerrer 298. Maddenin (Ç) fıkrası uygulamasına ilişkin olarak yeniden değerleme oranının ise 2022 yılı üçüncü geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı %92,93 olacağı hesaplanmıştır.

KAYNAKÇA:

1-VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ(SIRA NO 537)

2- https://www.denet.com.tr/vergi/dosyalar/sirkuler/SIRK2022-048-.pdf

 3-Yeniden Değerleme |Geçici 32. Madde ve VUK Mükerrer 298. Madde Karşılaştırması. Yusuf AYIRKAN

4- Yeniden Değerleme-YMM Doğan ÇENGEL

5-Yeniden Değerleme VUK’ un  Mükerrer 298/Ç ve Geçici-32-YMM Mehmet FINDIKÇI

6- SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ TESPİTİNDE TEMEL VERGİLENDİRME İLKELERİNE AYKIRI UYGULAMALAR -YMMM A.MURAT YILDIZ

7-KAYSERİ SMMMO HAP NOTLARI

 

 

 

 

 

 

 

İlginizi Çekebilir

Köse: Laiklik bahane, hedef milletin değerler...
O  Müminler İçin Mükemmel Örnektir
Aksaray TOKİ Cumhuriyet Mahallesi muhtarı Emr...
Hizmette sınır tanımayan muhtar!
Emekli dinlenme evinde bayram traşı yoğunluğu
TÜM HABERLER