Çocuklarınıza örnek olun

ANNE-ÇOCUK

Anne ve babaların çocuklarını mutlaka bir psikiyatra muayene ettirmelerini öneren Uzm. Dr. Kara; “ Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, otizm hastalığı, endişe-kaygı bozukluğu, öğrenme güçlüğü, zihinsel yetersizliği olan bir çocuğun ana babası olabilirsiniz” dedi.

Çocuk ve Genç Psikiyatrı Uzm. Dr. Halil Kara; “Çocukları ile sağlıklı bir iletişim kuramayan, empatik yaklaşamayan, sevgisini gösteremeyen, disiplin kuramayan bir ana babanın, sadece uyum ve davranış sorunları ile baş etmek için önerilen birkaç uygulama ile ya da yalnızca ilaç tedavisi ile başarıya ulaşması mümkün değildir” dedi.

Aksaray Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Genç Psikiyatrı Uzm. Dr. Halil Kara, gelecek nesillerimizi yetiştirirken dikkat etmemiz gereken hususlar ve çocuğa verilecek disiplin konusunda şu açıklamalarda bulundu.

Çocuk ve Genç Psikiyatrı Uzm. Dr. Halil Kara; “Herhangi bir basit aletin bile kullanma kılavuzu varken, çocuklarımızı yetiştirirken herhangi bir şey okumamak, fikir danışmamak çok doğru bir yaklaşım olmasa gerek.  Eğer sadece anne-babalarımızdan görerek çocuk yetiştiriyor olsak, hepimiz anne babamıza benzesek dünya daha iyi bir yer olabilir miydi? Bizim anne baba olarak çocuklarımızın davranışları karşısında olgun ve sabırlı tavırlarımız onları, sabırsız ve çabuk parlayan anne babaların çocuklarına göre daha olgun insanlar yapacaktır. Elbette boş bir sayfaya yazdığımızı okuyacağız, çocuklarımıza toplum olarak ne verirsek karşılığını göreceğiz. Bir ebeveyn olarak çocuğunuza kabul edilebilir veya edilemez davranışları öğretmek sizin göreviniz. Çocuğunuzun doğru şekilde davranmasını sağlamak düşündüğünüz kadar zor değil.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu,  otizm hastalığı,  endişe-kaygı bozukluğu, öğrenme Güçlüğü,  zihinsel yetersizliği olan bir çocuğun ana babası olabilirsiniz! Sizinde her şeyden önce ana baba olmanın ve çocuk yetiştirmenin temel ilkelerine uymanız gerekecektir.  Bu hastalıklar “yanlış yetiştirdiğiniz” için değil adı üstünde hastalık olduğu için var ve birçoğunun tedavisi mümkün. Ancak bu tedavide sacın bir ayağı siz anne babaların nasıl davranacağını iyi bilmesidir.

Sağlıklı iletişim kuramayan, empatik yaklaşamayan, sevgisini gösteremeyen, disiplin kuramayan bir ana babanın, sadece uyum ve davranış sorunları ile baş etmek için önerilen birkaç uygulama ile ya da yalnızca ilaç tedavisi ile başarıya ulaşması mümkün değildir.

Özellikle küçük çocukların öğrenmesi zaman alır. Çocuğunuzun davranışlarında değişiklik görebilmek için haftalarca bu konuda çaba sarf etmeniz gerekebilir. Çabalarınızın sonucunda herhangi bir sonuç  görmediğinizde sakin  kalmaya çalışın. Tutarlılığınızı bozmayın. “onu denedik olmadı bunu denedik olmadı” diyerek çocuğunuzu bir deney faresi gibi kullanmayın. Planlayın, düşünün, gerekirse yardım alın, sorunu hemen çözmek zorunda değilsiniz sonra harekete geçin ve konuşun. Sizden bunu gören çocuklar sorunlarını çözmek için doğru hamleleri sizi izleyerek öğreneceklerdir.

Bir çok ebeveyn  disiplin  ve  cezanın aynı  şeyler  olduğunu  düşünürler. Aslında tam olarak  farklıdırlar. Disiplin  iyi  bir  iletişim ,ödül, çocuğunuzun  davranışlarını  kontrol  etmesi  için  temellendirilmiş  öğretim  sistemidir” dedi.

CEZA VE ŞİDDETLE DİSİPLİN SAĞLANAMAZ

Çocuk ve Genç Psikiyatrı Uzm. Dr. Halil Kara şöyle devam etti;

“Ceza  ise   negatiftir ,bir  şeyi  yapıp  veya  yapmamanın  negatif,hoş  olmayan  sonucudur.Ceza  disiplinin  sadece  küçük bir  bölümü  olabilir.

Etkili bir disiplin sadece çocuğun  kötü  davranışlarında değil her  zaman  olmalıdır. Çocuklar  cesaretlendirildikleri  ve  ödüllendirildikleri  zaman,  utandırıldıkları  ve  cezalandırıldıkları  zamana  göre  daha  fazla  davranışlarını değiştirmeye  eğilimlidirler. Sloganımız 4 kere övmeden 1 kere eleştirmeyin olmalıdır. Çocuklar  kendileri  hakkında iyi  hissettiklerinde ve  aileleri ile  iyi  bir  iletişim  içerisinde olduklarında  dinleme  ve  öğrenmeye daha  yatkındırlar.

Çocuğunuzu   doğduğu  andan  itibaren  güzel  davranışlarında  cesaretlendirin. Çocuğunuzun  doğumu  ile  disiplin  başlar. Bebek temel gereksinimlerinin karşılanması için başkasına bağımlıdır, ister istemez ona güvenmek zorundadır. Eğer gereksinimleri sürekli karşılanır, kesintiye uğramazsa bebek çevresine ve yakınındaki insanlara güven duymaya başlar. Gereksinimleri sürekli karşılanmazsa bebek dünyayı tehlikeli ve güvensiz bir yer olarak algılar.Çocuğunuz  emeklemeye  başladığında(6-9 ay),yürümeyi  öğrendiğinde(9-16 ay)  güvenlik  en  önemli  disiplindir.Bu  dönemde  yapacağınız  en  iyi şey  sınırlar  dahilinde  çocuğunuzun  çevreyi  araştırması  için ona bağımsızlık  vermek  ve  bu  konuda  onu   cesaretlendirmektir. Ağır  kaplar,bulaşık  deterjanı gibi zehirli  maddeleri  içeren dolaplar  çocukların  ulaşamayacağı  yerde  olmalı,diğer  dolaplar  açık kalabilir. Güvenlik  sağlandığı  takdirde  çocuğunuzun araştırmaya ve  pratik  yapmaya ihtiyacı  var.

Disiplin  konuları  çocuğunuz  18  aylıkken  daha  karışık  hale  gelir. Çocuğunuz 1-3 yaşları arasında ise çevreyi keşfetmeye, kendisi için bir şeyler yapmaya başlar. Bu evrede kendini kontrol etmeyi öğrenir ve özgüveni gelişir. Bu dönemde ebeveynler kabul  edilebilir  davranışların neler  olması  konusunda  sınırlarını net olarak belli etmeli ve açık  olmalıdırlar. Özerklik duygusu birbirine zıt istek ve eğilimler arasında bir seçim yapabilme gücüdür. Etrafını keşfedebilirse yanlışlık yaptığında güvenini yitirmez, tekrar dener. Bu özellik ona gelecekte seçim, kontrol ve bağımsızlık gerektiren olayların üstesinden gelmede özgüven kazanımı sağlar. Eğer ebeveynler aşırı koruyucu veya katı disipliner yaklaşırsa çocuk davranışlarından utanç duyar, yapabileceklerinden ve becerilerinden kuşkulanır.

Okul öncesi dönemde, yani 3-6 yaş arasında çocuk motor işlevlerini ve dil yeteneğini kullanarak çevresi ile erişkin benzeri iletim kurar. Bir taraftan atılgan davranışlarını kontrol etmeyi öğrenirken, diğer taraftan macera ve oyun arzularını korur. Eğer ebeveyn çocuğunu cesaretlendirir, ancak disiplini de elden bırakmazsa, bir oyunda veya sembol kullanımlarında çocuk yanlış/doğru kavramlarını suçluluk veya utanma duygusu olmaksızın öğrenir. Eğer böyle davranılmazsa çocukta suçluluk duygusu pekişir, bağımsız bir davranış göstermekten korkar hale gelir.

Okul çağında, yani 6-12 yaş arasında okullaşma çok önemlidir, temel sosyal ve akademik becerileri kazanır. Çocuklar aile dışındakilerle kendini kıyaslamaya başlar. Arkadaşları en önemli sosyal anahtardır. Çocuk öğrenmeden, üretici olmaktan, başarılı görünmekten memnun olursa, yarışma duygusu geliştirir. Aksi halde aşağılık duyusu gelişmeye başlar. Başarıyı tadacağı alanları bu dönemde hazırlamak zorundayız.

DİSİPLİN  İÇİN  İPUÇLARI

• Çocuğunuzun  yeteneklerinin ve eksikliklerinin  farkında olun

• Konuşmadan  önce  düşünün

• Olumsuz davranışları  desteklemeyin. Örneğin  çocuğunuz  bakkalda  öfke  nöbeti  geçirir ve siz  bunu  durdurursa  ona şeker  vereceğinizi  söylerseniz,  muhtemelen  başka  bir zaman  bu  davranışı  tekrar  edecektir.

• Çocukların  hissettiklerini  anlamaya   çalışın.

• Öncelikle  kendi  hatalarınızı  görmeye  çalışın

• Tutarlı olun (Etkili disiplinin  anahtarlarından  bir  tanesi  güç  yarışından uzak  durmaktır.Güç  yarışı  çocuğunuza  bir  meydan  okumak  olabilir ve kaybedebilirsiniz. Ona makul seçenekler sunarak sınırlarınızı koyabilirsiniz. Ancak sınırlarınız nerde bitiyorsa onu aşmasına izin vermeyin ve önce kendi sınırınız ne olabileceğini kendiniz düşünün. Yani hayır dediğiniz sınır hayırdır)

• Tutarlı olun (anne hayır demişse baba bozmamalıdır)

• Tutarlı olun (bugün koyduğumuz kural 3 gün sonrada işlemelidir)

• Netlik ( “iyi çocuk olursan istediğini yaparım” gibi net olmayan, iyi olmak ne demek, ne kadari iyi olacağım, iyi değimliyim acaba, istediğimi ne zaman yapacaklar gibi sonsuz sorular doğuracak net olmayan ifadelerle çocuklar disipline edilemez)

• Örnek davranış (örneğin eşini sürekli eleştiren yada alay eden bir babanın, çocuğundan kardeşine olumlu ve saygılı davranmasını bekleyemez. Aracını park ederken başkasını düşünmeyen insanın çocuğundan fedakar olmasını bekleyemez, bencil davranışlar çocuklarınızı zorba olma yolunda ilerletir)

• Sözünüzde  durduğunuzdan  emin  olun.

• SÖYLEYEREK DEĞİL DAVRANIŞLARINIZLA İYİ  ÖRNEK  OLUN

Tabiki  çoğu  zaman  sorunlardan uzak duramazsınız veya her zaman tutarlı olamazsınız. Yakın  bir  zamanda  veya sonrasında  sizi  test  edecektir. Bu  onun  sizin  güvenilir  olup  olmadığınızı  anlamanın  bir  yolu. Böyle zamanlarda verdiğiniz tepkiler  size  sadece  anlık  değil gelecekte de  nasıl davranması  gerektiğini  çocuğunuza öğretecektir

ŞİDDET  NEDEN  İYİ  BİR  ÇÖZÜM   DEĞİL?

Bir  çok  kişi  çocuğa  şiddet  uygulamasına  rağmen, bunun  birçok  yan  etkileri  olduğunu  biliyoruz.

• O  an  işe  yarıyor  gibi  gözükebilir fakat    davranışları  değiştirme konusunda etkili  değil.

• Şiddet sinirliliği  arttırır, sorumluluğu  öğretmek  yerine  sinirli  olmayı  öğretir.

• Ebeveynler  çoğu  zaman  sakin  olmaya niyetlenirler  fakat  çoğu  zaman  bunu   yapamazlar  sonrasında  davranışlarından  pişman  olurlar.

• Şiddet  diğer  seçeneklerin etkinliğini  azaltır.

• Dayak  fiziksel  mücadeleyi  ve  çocuğa  zarar  vermeyi  daha  çok  vurgular.

• Uzun  süre  şiddet  görenler  depresif  olmaya, alkol  kullanmaya,  daha  sinirli  olmaya,diğer  insanlara  şiddet  uygulamaya   eğilimli  olur.

• Dayak  diğer  problemlere  zemin  hazırlar

• Dayak insana yakışmaz, başka yollarla sorunlarını çözme becerisine sahip olamayan basiretsiz insanların çözümüdür.

Eğer  disiplin  konusunda   daha  fazla  probleminiz  varsa   veya  daha  fazla  bilgiye  ihtiyacınız  varsa  bir  çocuk  psikiyatristine  başvurun.